Korzyści płynące z wykorzystania deszczówki – aspekt ekonomiczny

Zagospodarowanie wody deszczowej rozwiązaniem pozwalającym na obniżenie kosztów użytkowania budynku.

Zagospodarowanie deszczówki to kolejny obszar, w którym należy szukać źródeł obniżenia kosztów funkcjonowania budynków. Jeśli uważają Państwo, że w Polsce nie ma takiej konieczności, gdyż cena wody jest jeszcze na niskim poziomie, przytoczymy jako kontrargument ceny wody i ścieków dla gospodarstw domowych w kilku gminach:

• Stara Kamienica – cena m3 wody – 29,7 zł, ścieków 39 zł
• Białogard – cena m3 wody – 15,83 zł, ścieków 33,6 zł
• Rąbino – cena m3 wody – 11,93 zł, ścieków 30,73 zł

Dlaczego oszczędzanie i efektywne gospodarowanie wodą mielibyśmy traktować inaczej niż pozostałe technologie i instalacje budowlane, które z taką pieczołowitością rozważamy przy procesie planowania budynku i już w trakcie prowadzenia inwestycji? Dotyczy to zarówno obiektów użyteczności publicznej, obiektów komercyjnych a zwłaszcza budownictwa mieszkaniowego, w tym budownictwa jednorodzinnego. Dziś głównym punktem odniesienia przy konstruowaniu nowoczesnych, energooszczędnych obiektów jest m.in. planowana wysokość kosztów eksploatacyjnych, uwzględniająca różne warianty sytuacji na rynku energetycznym w bliższym i dalszym horyzoncie czasowym. Wiedza o kończących się zasobach paliw kopalnych lub/i malejącym dostępie, przy obecnej technologii, do rozpoznanych złóż, a także światowa sytuacja geopolityczna i relacje pomiędzy producentami a odbiorcami tych paliw są kluczowym determinantem wpływającym na kierunki strategii funkcjonowania całych gospodarek w tym zakresie.

Postępujący proces urbanizacji, zagospodarowanie nowych terenów, rozwój aglomeracji, podmiejskich wsi i miasteczek oraz intensywny rozwój dużych miast, zwłaszcza rozwój centrów biurowo – handlowych sprawił, że zaniedbana przez dziesięciolecia infrastruktura podziemna (kanalizacje, wodociągi) i brak inwestycji w modernizację i budowę nowych instalacji m.in. zaopatrzenia w wodę czy oczyszczania ścieków miejskich spowodował, że obecne systemy są niewystarczające i mało wydajne. To doprowadziło do sytuacji, w której istniejąca infrastruktura nie jest w stanie zapewnić skutecznej obsługi nowym odbiorcom, co odczuwalne jest zwłaszcza na terenie małych wsi, które zostały zasiedlone przez nowym mieszkańców. Projekty i instalacje przyłączy do tych miejscowości pochodzą sprzed bardzo wielu lat i nie uwzględniały rozwoju i aktualnego przyrostu zaludnienia. Owszem, fundusze unijne zapoczątkowały zmiany w tym zakresie, ale odbywa się to przy bardzo dużych nakładach własnych – proszę pamiętać, że fundusze europejskie stanowią uzupełnienie całkowitych nakładów inwestycyjnych. Niestety, koszty te są i będą przerzucane na użytkowników, czyli tak naprawdę na nas, Klientów, zakładów uzdatniania wody czy zakładów oczyszczania ścieków. Inwestycje, tak konieczne i niezbędne, będą poszukiwać źródeł finansowania w kieszeniach finalnych odbiorców. Dodatkowo efektem potęgującym zmiany cen wody i ścieków jest występujące równoległe zjawisko obniżenia zasobów wody przeznaczonej do uzdatniania.

W ostatnich latach, koszt wody wodociągowej wzrósł znacznie bardziej niż koszty pozostałych mediów. Wynika to głównie z dwóch źródeł: rosnących kosztów wydobycia i uzdatnienia wody oraz coraz kosztowniejszych procesów oczyszczania ścieków, gdyż zapewnienie czystej wody wodociągowej wymaga znacznej ilości energii. Dostępne dziś opracowania prognozują stały trend wzrostowy dla cen wody wodociągowej. Różnice w cenach wody i ścieków w Polsce, w zależności od gminy i regionu, sięgają nawet kilkudziesięciu złotych za m3 (www.cena-wody.pl)! Nasuwa się jeden wniosek – wszelkie rozwiązania  mające na celu ograniczenie zużycia wody wodociągowej, czy służące maksymalnemu jej wykorzystaniu stały się nieodwracalnym kierunkiem zmian filozofii projektowania i stawiania budynków i ich wyposażenia. Takie procesy zaszły już u naszych zachodnich sąsiadów, a przecież wiele rozwiązań trafia do nas z pewnym opóźnieniem – tendencja jest jednak znana.

System zagospodarowania deszczówki, to rozwiązanie obniżające koszty utrzymania domu.

Diagram przedstawia strukturę zużycia wody w gospodarstwie domowym

Analizując powyższe dane należy przyjąć, iż w skali dziennego zużycia wody jesteśmy w stanie osiągnąć oszczędność wody wodociągowej na poziomie nawet ok. 50% .

Rozważając zasadność inwestycji w system zagospodarowania wody deszczowej należy wziąć pod uwagę opłaty za zużywanie wody oraz za usługi kanalizacyjne, jednak nie dzisiejsze, choć już teraz w niektórych przypadkach ceny za m3 wody jest znaczny, ale przede wszystkim opierając się o ich przyszły poziom lub precyzyjnie mówiąc o przewidywania tendencji w tym zakresie, podobnie jak to jest czynione w przypadku cen paliw i kosztów ogrzewania. Przy dostępie do technologii pozwalających bezpiecznie wykorzystywać naturalny opad, wielkim marnotrawstwem i rozrzutnością byłoby nie zagospodarowanie jej zasobów, zwłaszcza w Polsce, gdzie opady choć nie imponujące występują regularnie. Wg IGPW za 5 lata będziemy płacić za wodę od 12 do 16 zł za 1 m3 (średnio), a w najdroższych miastach – nawet powyżej 20 zł. Tak wysoka kwota wynika między innymi z rosnącej gęstości zaludnienia i związanych z tym inwestycji oraz kosztów usuwania licznych awarii sieci wodociągowej.

Wykres zużycia wody wodociągowej do spłukiwania WC w budynku jednorodzinnym

Widmo powszechnego podatku od tzw. deszczówki staje się coraz bardziej realne.

Duże miasta borykają się z problem odprowadzanie ogromnej ilości deszczówki zbieranej z rosnącej powierzchni terenów utwardzonych i gęstości zabudowy. Włodarze miast stoją dziś przed dylematem co począć z tak znaczną ilością wód opadowych trafiających do ogólnospławnej sieci kanalizacyjnej a w konsekwencji do oczyszczalni. Coraz częściej słyszymy, że przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w dużych miastach wprowadzają opłaty za odprowadzanie wód opadowych z posesji. Wysokość opłat naliczana jest od powierzchni zbierającej deszczówkę czyli np. dachów, parkingów etc. Im większy obiekt, czyli im większa powierzchnia utwardzona (tzw. zlewnia), tym większe obciążenie podatkowe.

Choć takie rozwiązanie wprowadza sprawiedliwość naliczania kosztów, gdyż dotąd stawki były uśredniane dla danego regionu, a tak przyjęty sposób rozliczania indywidualizuje poszczególnych użytkowników kanalizacji, to jednak obowiązek dodatkowej daniny nie budzi w nikim entuzjazmu. To konsekwencja struktury sieci kanalizacyjnej, gdzie w przeważającej ilości sieć kanalizacyjna nadal jest ogólnospławna, czyli taka w której wraz ze ściekami do oczyszczalni trafia „deszczówka” i mimo, że jej skład znacząco różni się od ścieków komunalnych to i tak trafiając do miejskiej oczyszczalni musi zostać poddana takim samym procesom oczyszczania. Oznacza to, że oczyszczalnie muszą przetwarzać ogromne ilości cieczy, tym samym podnosząc koszty swojego funkcjonowania.  By temu zaradzić przedsiębiorstwa wodociągowe postanowiły wciągnąć podmioty odprowadzające „deszczówkę” w partycypowanie w kosztach utrzymywania i modernizacji kanalizacji.

Podstawą prawną do wprowadzania opłat za odprowadzanie wód opadowych jest ustawa o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków z dnia 17 lipca 2001 r. Rozporządzenie ministra budownictwa, które ukazało się 18 czerwca 2006 r. sankcjonuje sposób określania taryf, wzory wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Wg. tego rozporządzenia taryfy, w zależności od ich rodzaju i struktury, dla poszczególnych taryfowych grup odbiorców zawierają m.in. cenę za jednostkę miary powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową, tym samym wody opadowe trafiające z dachów czy parkingów, a trafiające do kanalizacji są ściekiem za odprowadzenie których przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może żądać opłat.

Utrzymanie i modernizacja sieci kanalizacyjnej jest procesem stałym. Inwestycje, konserwacja, przeglądy, naprawy awarii generują znaczne obciążenia budżetów zakładów wodociągowych. Władze miast, które podejmują się wprowadzenia opłat za deszczówkę, w uzasadnieniu swoich decyzji podkreślają fakt, że dotychczas były one ukryte w kosztach funkcjonowania przedsiębiorstw wodociągowych m.in. rekompensowane przez opłaty za wodę i ścieki. W przypadku opłat za „deszczówkę” głównym celem jest uporządkowanie spraw dotyczących kanalizacji, w tym udziału poszczególnych budynków i posesji w ogólnym dopływie wód opadowych do kanalizacji w kosztach funkcjonowania oczyszczalni oraz pozyskanie funduszy na utrzymanie i modernizację sieci. Wprowadzając do użytku system zagospodarowania wody deszczowej uzyskujemy możliwość zwolnienia z opłat za deszczówkę.

Dopłaty samorządów do systemów zagospodarowania wody deszczowej

Na drugim biegunie stymulowania rozwoju inwestycji w systemy zagospodarowania wody deszczowej są samorządy, które postanowiły motywować inwestorów do zastosowania tego typu rozwiązań, poprzez wprowadzenie dopłat, które pokrywają znaczną części kosztów inwestycyjnych. Najnowsze rozwiązanie w tym zakresie wprowadziło miasto Kraków, ale od kilku lat różne formy wsparcia inwestycji regulujących gospodarkę wody opadowej, choć praktycznie w ogóle nie wypromowane, stosują miasta trójmiejskiej aglomeracji Gdańsk, Sopot. Ta krótka lista najpewniej nie wyczerpuje zagadnienia i nie prezentuje wszystkich samorządów, które korzystając z doświadczeń zachodnich państw, postanowiły w podobny sposób zainwestować w rozwój infrastruktury przeznaczonej do retencjonowania wody deszczowej, jednak brak promocji takich ofert sprawia, że to od dociekliwości i determinacji inwestorów zależy czy skorzystają z narzędzi wsparcia czy nie. W miarę naszych możliwości będziemy uzupełniać listę znanych nam miast i gmin, które pójdą podobnym torem.